Xem xét tác động sức khỏe của snus và nicotine pouches
I. Giới thiệu
Trong bối cảnh nhận thức về sức khỏe ngày càng gia tăng, việc sử dụng các sản phẩm thay thế thuốc lá truyền thống đang trở thành một chủ đề được quan tâm sâu sắc. Một trong số đó là snus và nicotine pouches — hai dạng sản phẩm chứa nicotine nhưng không cần đốt cháy khi sử dụng. Trong khi một số người xem đây là lựa chọn ít hại hơn thuốc lá, thì các chuyên gia sức khỏe vẫn còn nhiều tranh cãi về mức độ an toàn dài hạn của chúng. Bài viết này sẽ đi sâu vào việc phân tích snus và nicotine pouches, từ bản chất, cách thức hoạt động, đến các nghiên cứu khoa học hiện tại về tác động sức khỏe.
II. Snus và nicotine pouches là gì?
Snus có nguồn gốc từ Thụy Điển, là một dạng thuốc lá ẩm được đặt dưới môi trên và hấp thụ nicotine qua niêm mạc miệng. Không giống thuốc lá thông thường, snus không cần phải đốt cháy, vì vậy người dùng tránh được việc hít vào các sản phẩm phụ độc hại sinh ra từ quá trình đốt cháy. Trong khi đó, nicotine pouches là sản phẩm không chứa thuốc lá, chỉ chứa nicotine tổng hợp hoặc chiết xuất từ cây thuốc lá, cùng với các thành phần như cellulose, hương liệu và chất tạo ngọt. Cả hai đều được tiếp thị như những giải pháp "ít hại hơn" cho người hút thuốc muốn giảm thiểu rủi ro sức khỏe.
III. Cơ chế hoạt động và cách sử dụng
Cả snus và nicotine pouches đều hoạt động dựa trên nguyên tắc hấp thụ nicotine qua niêm mạc miệng. Người dùng đặt sản phẩm dưới môi trên trong vòng 20–60 phút, trong thời gian đó nicotine được giải phóng dần và đi vào máu. Không có khói, không có mùi hôi, và ít làm phiền người xung quanh là những lý do khiến các sản phẩm này trở nên phổ biến, đặc biệt là trong môi trường làm việc hoặc nơi công cộng.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chúng hoàn toàn vô hại. Hàm lượng nicotine có trong mỗi pouch hoặc túi snus có thể cao hơn thuốc lá truyền thống, và khả năng gây nghiện vẫn tồn tại. Hơn nữa, một số nghiên cứu cho thấy rằng việc tiếp xúc lâu dài với nicotine qua niêm mạc có thể ảnh hưởng đến các mô mềm trong khoang miệng.
IV. Tác động sức khỏe ngắn hạn
Về mặt ngắn hạn, người sử dụng snus và nicotine pouches thường gặp phải các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt, tim đập nhanh, hoặc kích thích niêm mạc miệng. Đối với người mới sử dụng hoặc những người có cơ địa nhạy cảm với nicotine, những phản ứng này có thể khá rõ rệt. Ngoài ra, việc hấp thụ nicotine qua miệng có thể làm thay đổi độ pH trong khoang miệng, dẫn đến khô miệng, loét niêm mạc, và tăng nguy cơ viêm nướu.
Một điểm đáng lưu ý là nhiều người tin rằng snus và nicotine pouches không gây tác động đến phổi, do không tạo ra khói. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc không có nguy cơ đối với sức khỏe. Nicotine vẫn là một chất gây nghiện mạnh và có ảnh hưởng đến hệ tim mạch và thần kinh trung ương.
V. Tác động sức khỏe dài hạn
Hiện vẫn chưa có nhiều nghiên cứu dài hạn toàn diện về tác động của nicotine pouches, do sản phẩm này còn khá mới trên thị trường. Tuy nhiên, các nghiên cứu về snus (với lịch sử sử dụng lâu đời hơn ở Thụy Điển) cung cấp một số manh mối quan trọng. Một số nghiên cứu cho thấy snus có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, huyết áp cao và ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa glucose.
Ngoài ra, có một số bằng chứng cho thấy snus có thể liên quan đến ung thư miệng và thực quản, mặc dù tỷ lệ này thấp hơn so với thuốc lá truyền thống. Với nicotine pouches, mặc dù không chứa thuốc lá, nhưng bản chất vẫn là sản phẩm chứa nicotine, nên rủi ro tương tự có thể xảy ra nếu sử dụng lâu dài và liên tục.
VI. Góc nhìn so sánh: Snus, nicotine pouches và thuốc lá truyền thống
Từ quan điểm giảm hại, snus và nicotine pouches rõ ràng có một số ưu điểm so với thuốc lá điếu. Không tạo ra khói, không hít phải các hợp chất gây ung thư từ quá trình đốt cháy là những điểm cộng. Tuy nhiên, nếu so với việc không sử dụng nicotine hoàn toàn, thì đây vẫn là những lựa chọn mang tính rủi ro.
Một số quốc gia như Thụy Điển đã chấp nhận snus như một phần của chiến lược giảm tác hại quốc gia, dẫn đến tỷ lệ hút thuốc thấp nhất châu Âu. Tuy nhiên, điều này không nên được hiểu là khuyến khích sử dụng rộng rãi, mà là một lựa chọn tương đối an toàn hơn dành cho những người không thể hoặc không muốn cai thuốc ngay lập tức.
VII. Vấn đề phụ thuộc và nghiện
Một trong những vấn đề then chốt khi bàn về snus và nicotine pouches là khả năng gây nghiện cao. Dù không tạo cảm giác "phê" như thuốc lá hay các chất kích thích mạnh khác, nhưng việc sử dụng liên tục dẫn đến sự phụ thuộc cả về thể chất lẫn tâm lý. Người dùng có thể cảm thấy khó chịu, bứt rứt hoặc mất tập trung nếu không sử dụng trong một thời gian ngắn.
Thêm vào đó, tính tiện lợi của các sản phẩm này khiến việc lạm dụng trở nên dễ dàng hơn. Không mùi, dễ giấu, và không gây ảnh hưởng đến người xung quanh đồng nghĩa với việc không có rào cản xã hội, dẫn đến tần suất sử dụng tăng cao và kéo dài.
VIII. Nhận thức và thông tin từ cộng đồng
Tại Việt Nam, snus và nicotine pouches vẫn còn là khái niệm khá mới mẻ. Nhiều người trẻ tiếp cận các sản phẩm này qua quảng cáo trên mạng xã hội hoặc từ bạn bè. Một phần vì sự tò mò, một phần vì được giới thiệu là ít hại hơn thuốc lá. Tuy nhiên, điều này dẫn đến nguy cơ thông tin sai lệch và sử dụng không kiểm soát.
Việc phổ cập kiến thức y tế chính xác về những sản phẩm này là điều cấp thiết. Cần có sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, và cả chính sách nhà nước để quản lý, giám sát và hướng dẫn sử dụng an toàn, nếu không muốn tình trạng lạm dụng xảy ra trên diện rộng.
IX. Kết luận
Snus và nicotine pouches, dưới góc nhìn khoa học và sức khỏe cộng đồng, là những sản phẩm vừa mang tiềm năng giảm hại, vừa tiềm ẩn những nguy cơ chưa được đánh giá đầy đủ. Việc sử dụng chúng cần đi kèm với sự hiểu biết rõ ràng về tác động sức khỏe, nguy cơ nghiện và ảnh hưởng lâu dài. Đối với những người đang tìm kiếm phương án thay thế thuốc lá, đây có thể là một lựa chọn tạm thời — nhưng không nên là giải pháp lâu dài.
Điều quan trọng là mỗi cá nhân cần được trang bị kiến thức để tự ra quyết định cho sức khỏe của mình. Khi thông tin được minh bạch, khoa học được tôn trọng, và lợi ích cộng đồng được đặt lên hàng đầu, chúng ta mới có thể tiến đến một xã hội thực sự khỏe mạnh và tỉnh táo trong từng lựa chọn.
